Wyjątkowy dar

Człowiek został powołany przez Boga do miłości, czyli stawania się darem dla bliźniego. Nosi w sobie obraz samego Stwórcy. Dlatego każdy moralny akt ludzki musi spełniać dwa podstawowe warunki – świadomości i dobrowolności. Ofiarność dawcy w dobitny sposób je potwierdza, nadając im najgłębsze znaczenie. Szlachetność czynu poprzedzonego autonomiczną decyzją stanowi wyjątkową kategorię daru, poprzez który człowiek najpiękniej realizuje swoją wolność. W przypadku transplantacji przekracza ona ograniczenia ludzkiego organizmu, a nawet granicę fizycznej śmierci. Stąd zapis prawny, jakim jest domniemana zgoda na pobranie narządów po śmierci człowieka, pozbawia go de facto możliwości decyzyjnych, przedkładając ponad jednostkową podmiotowość cele utylitarno-społeczne. To czyni takową regulację sprzeczną z antropologią chrześcijańską. Raczej należałoby wypracować formułę, która z jednej strony motywowałaby do pozytywnej deklaracji, z drugiej zaś zamykała drogę jakimkolwiek manipulacjom. Wraz z prowadzonymi działaniami edukacyjnymi mogłoby to pociągnąć za sobą większą ufność ludzi w stosunku do samej transplantologii, a przede wszystkim środowisk czynnie w nią zaangażowanych.

 Liczy się czas

Kościół upatruje w transplantacji nowe możliwości realizacji przykazania miłości bliźniego. Osoba dawcy odstępuje potrzebującemu pomocy jakąś część siebie. Jednak trzeba tu wyraźnie zaznaczyć, że nie traci przy tym swojej integralności. Stąd niezwykle istotne jest rozróżnienie organów, które mogą być pobrane od dawcy, na parzyste i pojedyncze. W przypadku tych pierwszych możliwe jest przekazanie narządu przez dawcę żyjącego (transplantacja ex vivo) bez medycznych przeciwwskazań odnośnie do ryzyka zgonu czy poważnego uszczerbku na zdrowiu. Z kolei organy pojedyncze pobiera się jedynie od zmarłego (transplantacja ex mortua). I właśnie tutaj pojawia się najwięcej pytań natury moralnej. Chodzi tu głównie o precyzyjne określenie kryterium śmierci. Na obecnym poziomie wiedzy medycznej uznaje się, że zanik funkcji życiowych organizmu człowieka kończy się z obumarciem pnia mózgowego. Największy problem stanowi pobranie serca, gdzie czas jest niezwykle cenny. Niektórzy etycy mówią tu o konflikcie interesów dawcy i biorcy, bowiem im dłuższa procedura orzeczenia zgonu, tym mniejsze prawdopodobieństwo przydatności określonego organu do przeszczepu. Gdy w grę wchodzi ludzkie życie, nie można podejmować jakichkolwiek działań w sytuacji najmniejszej wątpliwości.

Duch miłości i ofiary

W naszym podejściu do transplantacji potrzeba ducha miłości, obejmującego sytuację każdego człowieka zarówno oczekującego na przeszczep, jak i dawcy oraz jego rodziny, a także samego lekarza przeprowadzającego operację. Nie sposób tych trudnych i arcyważnych wyborów dokonywać pod wpływem żelaznych, narzuconych odgórnie dyrektyw, ale w zgodzie z własnym sumieniem. To właśnie o nie musimy w pierwszym rzędzie zadbać, by było zawsze osobistym sanktuarium, w którym można spotkać się z Bogiem. On dał nam przykład bezgranicznej miłości. Dla naszego zbawienia ofiarował całego siebie i czyni to każdego dnia podczas Mszy Świętej. A wszystko po to, byśmy mogli zachować życie i dostąpić radości wiecznej.