Jak się to robi?

Szczególnie ważnym i odpowiedzialnym zadaniem środowiska lekarskiego jest wyjaśnianie wątpliwości związanych z przeszczepianiem narządów. Przypomnijmy zatem, jakie okoliczności i czynności poprzedzają zabieg przeszczepu.

Polskie prawo zezwala na pobranie narządów od osób zmarłych, pod warunkiem że za życia nie wyraziły one na piśmie swojego sprzeciwu (tzw. zgoda domniemana). Podobnie odbywa się to w większości krajów europejskich. W Polsce - mimo że nie wymagają tego uregulowania prawne - przed pobraniem narządu zawsze rozmawia się z rodziną osoby zmarłej. W rozmowie informuje się rodzinę o wykorzystaniu i wyczerpaniu wszystkich możliwości leczenia. Następnie pyta się rodzinę o wolę zmarłego i informuje, że jego narządy mogą uratować życie kilku osób. Taka rozmowa wymaga szczególnej delikatności i taktu. Prowadzi ją zwykle lekarz anestezjolog, który opiekował się pacjentem przed zgonem. W Hiszpanii i wielu innych krajach funkcję tę spełnia koordynator pobierania i przeszczepiania narządów.

Zgon osoby, od której pobierane są narządy, rozpoznaje - kierując się ściśle ustalonymi kryteriami - niezależna komisja lekarska. Procedury są tak skonstruowane, że nie może dojść do pomyłki, a członkowie komisji nie biorą nigdy udziału ani w operacji pobrania, ani przeszczepienia narządu. Śmierć mózgu rozpoznaje się w oparciu o dokładne objawy wówczas, gdy znana jest jej przyczyna i gdy wiadomo, że chory nie znajduje się pod wpływem działania żadnych środków. W razie wątpliwości, czy chory nie otrzymywał preparatów mogących utrudniać rozpoznanie śmierci mózgu, oznacza się stężenie różnych leków (w tym barbituranów, takich jak thiopental) w płynach biologicznych potencjalnego dawcy.

Do czasu pobrania narządów od osoby zmarłej konieczne jest podtrzymywanie ich czynności tak, aby po przeszczepieniu funkcjonowały prawidłowo. Zadanie to przejmuje lekarz anestezjolog koordynator, który zajmuje się człowiekiem zmarłym dla dobra przyszłego biorcy narządu.

Po komisyjnym rozpoznaniu zgonu o możliwości pobrania i przeszczepienia narządu zawsze zawiadamiane jest Ogólnopolskie Centrum Organizacyjne "Poltransplant", które koordynuje proces pobrania i wyboru właściwego biorcy w przypadku nerki oraz decyduje, w którym z ośrodków wykonane będzie przeszczepienie wątroby, trzustki czy serca. Wybór biorcy odbywa się według ściśle określonych zasad. Prawidłowe funkcjonowanie narządu po jego przeszczepieniu zależy od wielu czynników: zgodności grup krwi i antygenów tkankowych (w przypadku przeszczepienia nerki lub trzustki), czasu niedokrwienia (okresu, który mija od pobrania narządu do jego przeszczepienia), innych kryteriów medycznych (np. aktualnego stanu zdrowia biorcy), parametrów fizycznych (stosunku wielkości przeszczepianego narządu do wzrostu i masy ciała biorcy) oraz czasu oczekiwania chorego na zabieg. Ważnym kryterium przy wyborze biorcy jest także kryterium pilności zabiegu (zwłaszcza w przypadku przeszczepienia serca lub wątroby), które jest ściśle przestrzegane i kontrolowane w imieniu ministra zdrowia przez Krajową Radę Transplantacyjną oraz Poltransplant.

Tak więc, wbrew insynuacjom niektórych mediów, nie ma tu miejsca na korupcję i "brudne interesy" środowiska transplantologów. Niemożliwe jest dokonanie przeszczepienia narządu u nikogo, kto nie znajdował się wcześniej na liście oczekujących na zabieg.