Stanowisko Nr 19/07A/ Naczelnej Rady Lekarskiej

z dnia 26 października 2007 r. w sprawie zasad stwierdzania zgonu

Naczelna Rada Lekarska, po zapoznaniu się z Obwieszczeniem Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu, stoi na stanowisku, iż stwierdzenie zgonu w każdej sytuacji należy do kompetencji lekarza lub lekarza dentysty. W większości sytuacji nie nastręczających trudności diagnostycznych czynności tej dokonuje się jednoosobowo w oparciu o tradycyjne kryteria.

W sytuacjach szczególnych, zwłaszcza takich jak stwierdzenie zgonu w związku z pobieraniem narządów do przeszczepienia lub stwierdzanie zgonu osób hospitalizowanych w oddziałach intensywnej opieki medycznej (szczególnie gdy stosowana jest aparatura sztucznie podtrzymująca pracę układu krążeniowo-oddechowego), należy stosować kryteria i procedury przyjęte w obwieszczeniu Ministra Zdrowia. Stwierdzenie zgonu w trybie opisanym w obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2007 r. jest równoważne ze stwierdzeniem zgonu w sposób tradycyjny i brak jakichkolwiek przesłanek merytorycznych, aby przyjęte w obwieszczeniu kryteria stosować jedynie w sytuacjach, gdy stwierdzenie zgonu następuje w związku z pobieraniem narządów do przeszczepienia.

Słowo biskupów polskich w sprawie przeszczepiania narządów zatytułowane „Nadprzyrodzony krwiobieg miłości" zostało odczytane w kościołach w niedzielę 23 września 2007 roku. 

„NADPRZYRODZONY KRWIOBIEG MIŁOŚCI”
Słowo biskupów polskich w sprawie przeszczepiania narządów
(na niedzielę 23 września 2007 roku)

Umiłowani w Panu Siostry i Bracia!


1. Ostatnie słowa dzisiejszej Ewangelii są jednoznaczne i wymagające: „Nie możecie służyć Bogu i mamonie” (Łk 16, 13). Co to znaczy? To znaczy, że albo w życiu opowiadamy się po stronie Boga i miłości, albo po stronie przemijających dóbr tego świata. Każdy z nas pragnie ocalić swoje życie, swój los. Możemy to uczynić w sposób egoistyczny, zabezpieczając sobie jak najwięcej „mamony”. Ale przecież wcześniej czy później musimy się z tą tak zwaną „mamoną” rozstać. Co wtedy pozostanie? Wtedy pozostanie miłość. Wtedy pozostanie to, co uczyniliśmy z naszym życiem, z naszym dziedzictwem, z naszą majętnością.
Dzisiaj w sposób przejmujący możemy zapytać o to, co chcemy uczynić z naszym ciałem, stanowiącym w pewnym sensie naszą „własność”, naszą majętność. Czy i w tym wypadku chcemy kierować się miłością? Czy chcemy do końca uczynić z naszego życia dar dla innych – dla bliźnich i dla Boga?


2. Przykazanie miłości Boga i bliźniego (Mt 22, 34-40) było zawsze dla uczniów Chrystusa naczelną normą postępowania w relacjach międzyludzkich. Wyznawcy Chrystusa, idąc za wskazaniami Mistrza, w różny sposób wyrażali swoją miłość do bliźnich dostarczając im pożywienia, ubrania, dachu nad głową oraz zapewniając opiekę chorym (por. Mt 25, 31-46).
Bezcenną formą spieszenia z pomocą drugiemu człowiekowi jest ratowanie zagrożonego życia, co wiąże się z gotowością do poświęcenia nawet swojego życia. Przykładem heroicznym jest św. Maksymilian Maria Kolbe, który oddał swoje życie za drugiego człowieka w obozie koncentracyjnym w Auschwitz. Jego ofiara była wynikiem jednoznacznej odpowiedzi na wezwanie Chrystusa: „Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich”
(J 15, 13).
W naszych czasach pojawiły się jednak niespotykane dotąd możliwości ratowania zagrożonego życia ludzkiego. Dzięki osiągnięciom w dziedzinie medycyny i techniki stało się możliwe ratowanie życia przez przeszczepianie organów ludzkich.
Decyzja oddania własnego narządu, np. nerki, czy zgoda na pobranie organów z ciała zmarłej bliskiej osoby nie jest łatwa. Jednak od tej decyzji często zależy uratowanie czyjegoś życia. Sługa Boży Ojciec Święty Jan Paweł II w Encyklice Evangelium vitae napisał, że na heroizm naszej codzienności „składają się małe lub wielkie gesty bezinteresowności, umacniające autentyczną kulturę życia. Pośród tych gestów na szczególne uznanie zasługuje oddawanie organów, zgodnie z wymogami etyki, w celu ratowania zdrowia, a nawet życia chorym, pozbawionym niekiedy wszelkiej nadziei” (nr 86).
Ponad milion ludzi na świecie, a kilkanaście tysięcy w Polsce, żyje dziś dzięki temu, że ktoś wielkodusznie wyraził zgodę na pobranie jego organów (nerki, serca, wątroby) w sytuacji, gdy nastąpiła gwałtowna śmierć na skutek wypadku. Uratowani w taki sposób pacjenci wyznają, że w duchu wdzięczności modlą się codziennie za dusze swoich dawców.

Czytaj więcej: Słowo biskupów polskich

Abp podkreślił znaczenie obrony życia poczętego, ale zaznaczył, że nie mniej ważna jest troska o życie zagrożone. - Gdy nie można przeprowadzić operacji, bo konieczna jest nerka, czy serce na przeszczep, a tymczasem nie ma nikogo, kto by oddał te organy, wtedy dramat bliskich patrzących jak ktoś gaśnie w ich oczach, powinien być naszym wspólnym chrześcijańskim dramatem - mówił hierarcha.

Czytaj więcej: Dar serca czy nerki darem miłości

	Konferencja "Przeszczepianie Narządów i Szpiku" Potrzeby i Możliwości

 Z inicjatywy Polskiej Unii Medycyny Transplantacyjnej 12 czerwca w gmachu Senatu RP odbyła się konferencja "Przeszczepianie narządów i szpiku - potrzeby i możliwości". Konferencja zorganizowana została przez Komisję Zdrowia Senatu RP oraz Polską Unię Medycyny Transplantacyjnej.Seminarium miało na celu przedstawenie Senatorom i Posłom aktualnej sytuacji transplantologii w Polsce,a także ma zwrócić uwagę na potrzebę rozwoju tej specjalności.

Czytaj więcej: Konferencja w Senacie RP

Zapis debaty ŻW na temat transplantologii

prof. Janusz Wałaszewski - Dla opinii społecznej nie są tajemnica dane dotyczące  przeszczepów. Liczba przeszczepów spadła o około 50%. Oczywiście na zgłaszanie się dawców i na możliwość pobrania organów wpływa wiele czynników nie tylko samo zgłoszenie ale również stosunek rodziny i decyzja co do oddania narządów swojego bliskiego. Nawet jeśli osoba nie jest zarejestrowana w rejestrze sprzeciwów, który jest podstawą do pobrania narządów to opinia rodziny jest bardzo istotna.

Bartosz Kwiatek ŻW - Mamy obecnie domniemaną zgodę, która rodzi wiele problemów między innymi na łamach Życia Warszawy Minister Piecha mówił o tym, że warto byłoby żeby w Polsce istniał rejestr osób, które wyrażaj zgodę, czyli podpisywanie oświadczenia woli. Zdania co do tego czy takie rozwiązanie poprawiłoby sytuację są podzielone.

prof. Janusz Wałaszewski - Zdanie co do tego może być odmienne. Skoncentrujmy się jednak na państwach europejskich. 50% obywateli wyraża swoją aprobatę lub dezaprobatę w formie zarejestrowania swojego sprzeciwu bo takie istnieją ustalenia w wielu państwach. Wszystkie próby zmiany rejestru sprzeciwu na tak zwana zgodę wprost nie przyniosły rezultatu. Są państwa w których do wszystkich indywidualnie rozsyłano zapytania i na tej podstawie budowano opinie społeczną. Na przykład w Holandii przeprowadzono akcję, która pochłonęła 30 milionów dolarów i okazało się, że ludzie nie mają ochoty zastanawiać się nad tym co będzie się działo z nimi po śmierci.

prof. Wojciech Rowiński - Ja chce powiedzieć, że kraje takie jak Stany Zjednoczone gdzie istnieje karta dawcy czyli zgoda wprost tez mają różnego rodzaju kłopoty. Z tych samych powodów co my. Ostatnio w trzech kolejnych stanach wprowadzono opisową zgodę pierwszej osoby czyli zgoda samego człowieka. Jest to rejestr dawców i jeśli rodzina jest przeciwna pobraniu organów od swojego bliskiego a lekarz pokazuje zgodę z tego rejestru to oni nie maja prawa się nie zgodzić. Jednak świadomość społeczna w Stanach jest znacznie większa bo jest więcej ludzi, którzy do tego rejestru zgłaszają się i taką zgodę podpisują. Nasz problem polega na tym, ze nasze społeczeństwo jest zupełnie inne i myśli w inny sposób. Sama zmiana koncepcji nic nie da a tylko pogorszy sytuacje.

Czytaj więcej: Debata "Życia Warszawy"

Apel Walnego Zebrania Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego

Z wielkim niepokojem obserwujemy katastrofalny spadek liczby zabiegów przeszczepienia narządów. Uważamy, że jest to wynik wydarzeń, które miały miejsce w ostatnich trzech miesiącach - nierozważnych oskarżeń ze strony polityków i niesprawiedliwych, napastliwych przekazów medialnych. Potwierdzają to najnowsze badania opinii publicznej, które wykazały, że zaufanie społeczeństwa do lekarzy transplantologów uległo drastycznemu spadkowi.

Doszło do tego, że ponad jedna trzecia Polaków wierzy w kłamliwe doniesienia o stosowaniu przez lekarzy środków usypiających w celu uzyskania większej liczby narządów. W sposób nieuzasadniony i krzywdzący posądza się lekarzy o handel narządami.

W następstwie tych wydarzeń społeczeństwo obawia się lekarzy. a lekarze bojąc się pochopnych osądzeń nie przystępują do rozmów z rodzinami osób zmarłych, nie uczestniczą w identyfikacji możliwości pobrania narządów i nie biorą udziału w komisyjnym rozpoznawaniu zgonu. Cierpią na tym ci chorzy. którzy nie mogą doczekać się transplantacji. Część z nich umiera.

Chcemy zapewnić społeczeństwo, że naszym celem jest zapobieganie i eliminowanie jakiejkolwiek patologii związanej z pobieraniem i przeszczepianiem narządów.

Chcemy zapewnić społeczeństwo, że procedury transplantacyjne w naszym kraju są przejrzyste i zgodne z Dyrektywą. Unii Europejskiej, a transplantologia należy do najbardziej kontrolowanych dziedzin medycyny.

Chcemy zapewnić społeczeństwo, że naszym dążeniem jest szerokie propagowanie idei przeszczepiania narządów, dlatego że dla wielu chorych jest to jedyna skuteczna metoda leczenia.

Apelujemy do kolegów lekarzy, którzy opiekują się pacjentami z rozpoznaniem śmierci mózgu, aby jak dawniej zgodnie z procedurami identyfikowali możliwość pobrania narządów. Nie lękajcie się działać w słusznej sprawie. Jednocześnie apelujemy do Ministra Zdrowia. aby zapewnił pełne wsparcie każdemu lekarzowi, który wypełniając zgodnie z procedurami i prawem swoje obowiązki zostanie poddany niesłusznym oskarżeniom lub innym formom krzywdzącego nacisku.

Apelujemy do mediów, aby w godnym zamiarze wyjaśnienia prawdy nie posługiwały się półprawdami, kłamstwami lub pochopnymi oskarżeniami i działały z rozwagą i troską o dobro człowieka: również tego, który bez transplantacji skazany jest na śmierć.

Los tych, którzy czekają na możliwość uratowania życia, zależy od przywrócenia zaufania społecznego do środowiska lekarskiego. Musimy się o to wspólnie postarać.

W jaki sposób odbudować akceptację społeczną dla przeszczepiania narządów?

Dyskusja i otwarcie wystawy prac studentów 16 kwietnia 2007 r., godz. 12.00, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, ul. Jagiellońska 57/59, 03-301 Warszawa, Atrium.

W panelu wezmą udział m.in.: prof. Wojciech Rowiński, krajowy konsultant do spraw transplantacji, ks. Leszek Slipek, duszpasterz Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, prof. Piotr Kaliciński z Centrum Zdrowia Dziecka oraz z WSPiZ: prof. Leszek Kubicki i dr Bolesław Rok z Centrum Etyki Biznesu.


Po dyskusji nastąpi otwarcie wystawy prac studentów Szkoły Mistrzów Reklamy przy WSPiZ im. L. Koźmińskiego, którzy wspólnie ze studentami The Minneapolis College of Art and Design opracowali projekty kampanii społecznej dla Polskiej Unii Medycyny Transplantacyjnej. Kierownikiem merytorycznym projektu był profesor Wojciech Rowiński, zaś nadzór kreatywny nad pracami studentów sprawowały: Katarzyna Dragović, założycielka SMR oraz Nancy Rice z MCAD.


- Zgadzając się na pobranie organów bliskiej ci osoby, możesz uratować kilka istnień ludzkich - przekonują autorzy prac. W projekcie wzięło udział dziesięć zespołów polsko-amerykańskich.


W efekcie powstały plakaty, scenariusze filmów reklamowych i film animowany.

Czytaj więcej: Wystawa Prac

Zwracamy  się z apelem do Rządu RP, Senackiej i Sejmowej Komisji Zdrowia oraz wszystkich odpowiedzialnych mediów o podjęcie natychmiastowych działań mających na celu niedopuszczenie do zniszczenia w Polsce transplantacji jako metody leczenia.

W okresie ostatnich 15 lat uzyskaliśmy w Polsce w tej dziedzinie prawdziwy sukces. Zwiększyła się zdecydowanie dostępność tej metody leczenia, a jej wyniki osiągnęły poziom nie odbiegający od standardów światowych. Sukces ten, budowany latami i mierzony tysiącami uratowanych ludzkich istnień, dziś zamienia się w coraz większy dramat tysięcy osób oczekujących na przeszczepienie nerki, wątroby, serca, płuca, trzustki czy szpiku.

Atmosfera wytworzona wokół transplantologii w ostatnich trzech miesiącach związana jest z wypowiedziami niektórych polityków, nieodpowiedzialnymi publikacjami  w mediach i przedwczesnym ferowaniem wyroków na podstawie nie do końca potwierdzonych  informacji.  Spowodowało to ogromne szkody społeczne, krzywdę  środowisku lekarskiemu, ale przede wszystkim szkodzi pacjentom.   

Atmosfera ta stwarza w społeczeństwie wrażenie, że działalność transplantacyjna w Polsce odbywała się poza prawem  i poza jakąkolwiek kontrolą.  Jest to oczywistą  nieprawdą. To właśnie ta działalność jest najbardziej kontrolowaną dziedziną medycyny w Polsce, ograniczoną do ośrodków, którym pozwolenie wydaje Minister Zdrowia, oraz podlegającą regularnym audytom. 

Nierzetelne doniesienia prowadzą nie tylko do utraty zaufania  pacjentów do lekarzy, ale również strachu przed poddaniem się zabiegowi transplantacji.  Doniesienia te wzbudziły w społeczeństwie podejrzenia o handel  narządami. W prasie ukazują się określenia  „łowcy  narządów". Z całą stanowczością  stwierdzamy, że tego typu doniesienia prasowe są pomówieniem.  Stan zagrożenia i obawa przed podejmowaniem trudnych decyzji, w tym warunkujących pobranie narządów, udziela się niestety również coraz szerszemu gronu środowiska lekarskiego. Dochodzą do nas sygnały z coraz większej liczby szpitali, że nie będą w nich podejmowane działania mające na celu  rozpoznawanie  śmierci mózgu i pobieranie narządów. Brak narządów pobieranych od zmarłych uniemożliwi ratowanie życia chorych oczekujących na przeszczepienie serca lub wątroby. Ograniczenie liczby przeszczepień nerek spowoduje utrudnienia w dostępie do  miejsc dializacyjnych dla chorych z przewlekłą schyłkową niewydolnością nerek. Nie bez znaczenia są też ekonomiczne i medyczne aspekty udowodnionej już przewagi przeszczepienia nerki  nad dializoterapią.

Zwracamy się do Wszystkich Koleżanek i Kolegów Lekarzy.  Pozostańcie przede wszystkim Lekarzami, postępując zgodnie z obowiązującymi procedurami, wiedzą oraz zasadami etyki, do których należy ratowanie zdrowia i życia pacjentów. Zasady te obejmują także działania na rzecz pobierania narządów od osób zmarłych oraz ich przeszczepienia. Postępowanie lekarskie zgodne z zasadami sztuki i zgodne z prawem nie może i nie narazi nikogo na odpowiedzialność karną czy cywilną.

Zwracamy się również do Naczelnej Rady Lekarskiej o zdecydowane poparcie dla lekarzy sumiennie wykonujących swoje obowiązki w zakresie transplantologii i ich obronę przed nieuzasadnionymi podejrzeniami i atakami.

doc. Romuald Bohatyrewicz, prof. Magdalena Durlik, mgr Stanisław Dyląg, prof. Ryszard Grenda, prof. Jerzy Hołowiecki, prof. Wiesław Jędrzejczak, prof. Piotr Kaliciński, prof. Marian Klinger, prof. Jerzy Kowalczyk, prof. Marek Krawczyk, prof. Leszek Kubicki, dr Paweł Łuków, dr Andrzej Matyja, prof. Bogdan Michałowicz, prof. Michał Myśliwiec, prof. Dariusz Patrzałek, red. Krzysztof Pijarowski, prof. Wojciech Rowiński, prof. Jerzy Szczerbań, prof. Jacek Szmidt,  Marcin Velinov, prof. Andrzej Więcek,  prof. Zbigniew Włodarczyk, prof. Marian Zembala, prof. Eleonora Zielińska, doc. Krzysztof Zieniewicz

Polska Unia Medycyny Transplantacyjnej, Stowarzyszenie „Życie po przeszczepie", Europejska Fundacja Honorowego Dawcy Krwi - Krewniacy

 Warszawa, dnia 2007-04-02

 

24 stycznia 2007 r. godzina 17:00 

W ciągu minionych lat przeszczepianie narządów i szpiku stało się uznanym sposobem leczenia chorych ze schyłkową niewydolnością własnych narządów. Transplantacja jest skuteczną i bezpieczną metodą leczenia, niejednokrotnie ratującą życie. Dzięki niej, chorzy po przeszczepieniu nerki, serca lub wątroby mogą wrócić do normalnego życia rodzinnego i zawodowego.

Wyniki przeszczepiania narządów i szpiku w Polsce są bardzo dobre i nie ustępują wynikom w najlepszych ośrodkach światowych. Mimo, że liczba wykonywanych zabiegów zwiększa się z roku na rok, jest zbyt mała w stosunku do potrzeb.

Medycyna transplantacyjna należy do bardzo nowoczesnych, ale zarazem drogich technologii medycznych. Wiadomo, że drogie technologie medyczne, zwłaszcza w takim kraju jak Polska, w którym nakłady na ochronę zdrowia są niedostateczne, nie mogą być w pełnym zakresie dostępne dla wszystkich potrzebujących. Z drugiej strony dawno udowodniono, że nakłady na medycynę transplantacyjną są opłacalne. Postępy transplantologii doprowadziły do rozwoju immunologii, lepszego zrozumienia procesów ontogenezy, udoskonalenia sposobów leczenia chorób zakaźnych oraz rozwoju szeregu innych specjalności klinicznych. Ostatnie pięćdziesięciolecie wykazało, jak wielki wpływ na postęp nauk medycznych, a zatem i podstawowej opieki zdrowotnej, wywarł rozwój transplantologii. Dotyczy to rozpoznawania i leczenia zakażeń oportunistycznych, zakażeń wirusowych, genetycznego uwarunkowania rozwoju chorób nowotworowych, zaburzeń autoimmunologicznych  i szeregu innych.

Zatem, nie będzie przesadą stwierdzenie, ze dzięki postępom medycyny transplantacyjnej doszło do poprawy podstawowej opieki zdrowotnej. Dlatego właśnie, w wielu krajach systemy ochrony zdrowia przywiązują duże znaczenie do rozwoju tej specjalności medycznej.

Rozwój medycyny transplantacyjnej powinien stanowić także jeden z priorytetów Rządu RP w zakresie polityki ochrony zdrowia, ponieważ transplantacja narządów i tkanek jest metodą pozwalającą na uratowanie życia lub znaczącą poprawę jakości życia 2-3 tysięcy ludzi w skali roku. Zwiększenie nakładów na przeszczepianie nerek pozwoli na znaczące oszczędności w skali kraju, zważywszy na fakt, iż zabieg przeszczepienia nerki jest dwukrotnie tańszy niż dializoterapia, a jakość życia po takim zabiegu jest nieporównywalnie większa. Dla chorych oczekujących przeszczepienia płuc, wątroby i serca nie ma innej alternatywy poza przeszczepieniem narządu.